Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Amnezja

informacje ogólne

Definicja

  • Izolowana, ciężka postać zaburzeń pamięci, w których kodowanie (odbiór) i konsolidacja (przechowywanie) informacji są zaburzone.
    • Inne funkcje poznawcze są zwykle w dużym stopniu zachowane.

Klasyfikacja 

  • Amnezja wsteczna
    • Nie można przypomnieć sobie informacji zakodowanych przed uszkodzeniem mózgu.
    • zwykle związana z amnezją następczą
      • W pojedynczych przypadkach amnezja może jednak odnosić się niemal wyłącznie do treści pamięci wstecznej.
  • Amnezja następcza
    • Nie można przypomnieć sobie informacji zakodowanych po uszkodzeniu mózgu.
    • u pacjentów z amnezją, zwłaszcza po urazie czaszkowo-mózgowym, zwykle dominująca forma
  • Gradient czasowy
    • Amnezja wsteczna spowodowana szkodliwymi zdarzeniami, takimi jak uraz czaszkowo-mózgowy, zwykle ma gradient czasowy, tj. wpływa głównie na zawartość pamięci, która została zakodowana na krótko przed zdarzeniem. Im dłuższy czas między kodowaniem a czynnikiem, tym większe prawdopodobieństwo, że zawartość pamięci może zostać przywołana.
  • Według aspektów czasowych
    • Pamięć krótkotrwała
      • Informacje są przechowywane przez kilka sekund do kilku minut z zachowaniem ciągłej uwagi.
    • Pamięć bieżąca
      • Przechowywane informacje mogą być modyfikowane i chronione przed informacjami zakłócającymi.
    • Pamięć długotrwała
      • Obejmuje wszystkie informacje, które nadal są dostępne po tymczasowej latencji.
      • pamięć deklaratywna: świadome, intencjonalne przypominanie sobie jednoznacznych (semantyczna lub epizodyczna)
      • pamięć niedeklaratywna: przypominanie nieświadome, ukryte (obejmuje torowanie, pamięć proceduralną, warunkowanie, uczenie się nieasocjacyjne)
    • Pamięć świeża
      • Informacje, które zostają na nowo zarejestrowane i są przechowywane po wystąpieniu organicznego zaburzenia mnestycznego.
    • Pamięć trwała
      • Informacje, które zostały zapamiętane dawno temu lub przed uszkodzeniem mózgu i były przechowywane przez długi czas.
    • Pamięć prospektywna
      • zdolność do zapamiętywania i wykonywania wyuczonych sekwencji działań w późniejszym okresie
      • Obejmuje uwagę, pamięć i funkcje wykonawcze.

Patogeneza

Diagnostyka

  • Czy przyczyną problemów z pamięcią jest amnezja lub inne zaburzenie poznawcze?
  • Czy problem z pamięcią można zlokalizować?

Przyporządkowanie topograficzne

  • Rodzaj zaburzeń pamięci może wskazywać na umiejscowienie uszkodzenia w mózgu1:
    • Pamięć długotrwała
      • deklaratywno-epizodyczna: układ limbiczny
      • deklaratywno-semantyczna: dolno-boczny płat skroniowy
      • niedeklaratywno-proceduralna: jądra podstawne, móżdżek, kora ruchowa
    • Pamięć bieżąca
      • kora przedczołowa i Gyrus angularis

Niebezpieczny odwracalny przebieg choroby

  • Krwotok wewnątrzczaszkowy po urazie
  • Procesy wewnątrzczaszkowe
  • Działania niepożądane leków
  • Afazja, np. po udarze
  • Upośledzenie wzroku i słuchu
  • Stany splątania spowodowane:
    • chorobami somatycznymi
    • Działania niepożądane leków

ICD-10

  • R41.1 Amnezja następowa 

  • F44.0 Amnezja dysocjacyjna 
  • R41.2 Amnezja wsteczna 
  • R41.3 Inne rodzaje amnezji 
  • F04 Organiczny zespół amnestyczny niespowodowany przez alkohol ani inne substancje psychoaktywne
  • F05 Majaczenie niespowodowane przez alkohol ani inne substancje psychoaktywne
  • F06 Inne zaburzenia psychiczne spowodowane uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu i chorobą somatyczną
  • F07 Zaburzenia osobowości i zachowania spowodowane chorobą, uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu

Różicowanie

Uraz czaszkowo-mózgowy

  • Zobacz artykuł Uraz czaszkowo-mózgowy.
  • Amnezja i inne zaburzenia poznawcze nie zawsze wykazują oznaki uszkodzenia strukturalnego w badaniach obrazowych2.
  • Im dłuższy czas między wybudzeniem ze śpiączki a ukonstytuowaniem się codziennej pamięci, tym poważniejsze jest związane z urazem rozproszone uszkodzenie aksonów3.
    • W przypadku ostrego urazu czaszkowo-mózgowego czas trwania amnezji pourazowej powinien być dokładnie udokumentowany ze względu na jej duże znaczenie prognostyczne.
  • Zaburzenia pamięci spowodowane urazem czaszkowo-mózgowym zwykle towarzyszą zaburzeniom uwagi i funkcji wykonawczych.

Zaburzenia mózgowo-naczyniowe

Przemijająca amnezja całkowita (TGA)

  • Przemijający (<24 godzin) epizod ze znacznym ograniczeniem pamięci krótkotrwałej i niezdolnością do przyswajania nowych informacji, w którym pacjent jest przytomny, a mowa i uwaga są zachowane.>
  • Podczas TGA często występują również zaburzenia orientacji przestrzenno-geograficznej i czasowo-kalendarzowej, co prowadzi do natarczywych i powtarzających się pytań ze strony pacjentów.
  • Orientacja osobista jest ogólnie zachowana.
  • TGA zwykle ustępuje samoistnie po kilku godzinach, choć opisywano przypadki trwałej utraty pamięci.
  • Przyczyna jest nieznana.
    • W badaniach RM często stwierdzano zmniejszoną perfuzję i niewielkie zmiany w hipokampie4.
  • Rokowanie jest dobre, a nawroty rzadkie5.

Zespół amnestyczny 

Zespół Wernickego Korsakowa 

  • Rzadko występujący
  • Zwykle w następstwie przewlekłego nadmiernego spożywania alkoholu i niedoboru witaminy B1 (tiaminy)
  • Stosunkowo dobre rokowanie przy wczesnym rozpoznaniu i leczeniu encefalopatii Wernickego
  • W przypadku braku leczenia dochodzi do poważnego uszkodzenia mózgu, które ew. prowadzi do zgonu.
  • Wyraźne zaburzenia mnestyczne
    • zmniejszona zdolność do przyswajania informacji (kodowania)
    • zmniejszona pamięć krótkotrwała
    • konfabulacje
    • wysoka podatność na sugestie
    • zwykle zachowana pamięć wydarzeń z okresu przed rozwojem choroby

Padaczka

  • Zobacz artykuł Padaczka.
  • Często towarzyszą jej zaburzenia poznawcze.
  • Ogniska padaczkowe są często zlokalizowane w przyśrodkowej części płatu skroniowego, a zatem w strukturach związanych z pamięcią.
  • Same napady mogą również prowadzić do pogorszenia pamięci, szczególnie jeśli choroba trwa długo.
  • Amnezja poudarowa
  • Mnestyczne działania niepożądane farmakoterapii

Majaczenie, ostre splątanie

Zaburzenia psychiczne

Alkohol i substancje psychoaktywne

Jatrogenne 

  • Wywołana lekami (szczególnie często u osób starszych), przykłady:
    • lekami antycholinergicznymi
    • leki nasenne, np. benzodiazepiny
    • neuroleptyków
    • opioidy i inne leki przeciwbólowe
    • beta-blokerów
    • lekami przeciwpadaczkowymi
    • leki przeciwhistaminowe (w tym antagonisty receptorów H2)
    • glikokortykosteroidy
  • Po terapii elektrowstrząsowej
    • amnezja następcza i wsteczna
      • Zwykle ustępuje w ciągu 2 tygodni po leczeniu.
    • Rzadko utrzymuje się amnezja wsteczna.
    • Więcej informacji można znaleźć w artykule Depresja.

Przyczyny innych postaci zaburzeń pamięci

Wywiad lekarski

Na to należy zwrócić szczególną uwagę

Uraz lub inne ostre zdarzenie?

  • Uszkodzenia mózgu?
  • Choroby mózgu?
  • Udar?

objawy towarzyszące?

Informacje od krewnych, osób zaangażowanych

  • Są decydujące dla oceny zaburzeń pamięci.
  • W razie potrzeby należy osobno rozmawiać z pacjentem i jego krewnymi.

Aspekt czasowy?

  • Ostre zaburzenia pamięci u osób starszych wskazują na incydent naczyniowo-mózgowy, padaczkę, migrenę lub przemijającą całkowitą amnezję.
  • Podostre amnezje, które występują od kilku dni do kilku miesięcy, mogą wskazywać na zakażenia, choroby układowe, zaburzenia toksyczno-metaboliczne, guzy oraz procesy autoimmunologiczne lub zapalne.
  • Amnezja rozwinęła się z czasem, w ciągu miesięcy lub lat: oznaka otępienia, polimialgii reumatycznej, przewlekłego krwiaka podtwardówkowego.

Choroba somatyczna 

Zaburzenie psychiczne

Badanie fizykalne

informacje ogólne

  • Jeśli istnieją oznaki rozległej amnezji wstecznej, w razie potrzeby ukierunkowane badanie w celu zawężenia zakresu czasowego, np. przy użyciu inwentarza pamięci autobiograficznej.
  • Każda ostra amnezja wymaga natychmiastowej hospitalizacji.
  • Psychodiagnostyka
    • W ramach rozmowy ocenia się wyniki psychiczne, w tym wywiad lekarski zebrany od innych osób.
    • Przy podejrzeniu depresji, można wykonać testy ją potwierdzające, np. .
      • narzędzia do samooceny, takie jak test dwóch pytań
      • zewnętrzne narzędzia oceny, takie jak Skala depresji Montgomery-Asberg (MADRS)

Choroba somatyczna 

  • Objawy choroby, która może wpływać na funkcjonowanie mózgu (zobacz wyżej)?
  • ogólnego stanu fizycznego
  • Stan odżywienia
  • Układ sercowo-naczyniowy
    • ciśnienie tętnicze
    • tętno
    • naczynia zaopatrujące mózg
  • płuco
  • Szyja, piersi, brzuch, gruczoł krokowy
  • sprawność widzenia i słyszenia
  • Badanie neurologiczne
    • zmieniony stan świadomości?
    • zaburzenia mowy?
    • zaburzenia chodu?
    • utrata siły?
    • napięcie mięśniowe?
    • zmiany odruchów?
    • zaburzenia koordynacji?
    • apraksja? niezdolność do wykonywania wyuczonych ruchów.
    • proste badanie czucia
    • badanie oczu i źrenic
    • nerwu czaszkowego
    • psychomotoryki

Badanie uzupełniające

w ramach podstawowej opieki zdrowotnej

Testy laboratoryjne i EKG przy zaburzeniach pamięci6

Diagnostyka u specjalisty

  • RTG klatki piersiowej
  • Dno oka, w razie potrzeby pełne badanie okulistyczne
  • Ewentualnie audiologiczne wyjaśnienie zaburzeń słuchu
  • W podejrzenia udaru lub TIA
    • USG i doppler tętnic zaopatrujących mózg
    • echokardiografia, szczególnie w podejrzeniu zaburzenia serca
  • W razie potrzeby scyntygrafia układu kostnego
  • Ew. bardziej szczegółowa diagnostyka neurologiczna i neuropsychologiczna7
  • Jeśli podejrzewa się przyczyny epileptogenne, wskazane jest wykonanie EEG.

Badania obrazowe mózgu5

Postępowanie i zalecenia

Wskazania do skierowania do szpitala

  • W przypadku ostrych urazów
  • Jeśli podejrzewa się proces wewnątrzczaszkowy
  • W przypadku ostrych chorób naczyniowo-mózgowych
  • Przy ciężkiej hipoglikemii

Skierowanie do specjalistów (geriatria, psychiatria, neurologia) 

  • W przypadku niewyjaśnionych chorób z zaburzeniami pamięci lub innymi zaburzeniami poznawczymi
  • Wszyscy młodsi pacjenci z zaburzeniami pamięci
  • Więcej informacji znajduje się w artykule Zaburzenia pamięci.

Patienteninformationen

Patienteninformationen in Deximed

Quellen

Literatur

  1. Budson AE, Price BH. Memory dysfunction. N Engl J Med 2005; 352: 692-699. New England Journal of Medicine
  2. Scheid R, von Cramon DY. Clinical findings in the chronic phase of traumatic brain injury: data from 12 years'experience in the Cognitive Neurology Outpatient Clinic at the University of Leipzig. Dtsch Ärztebl Int 2010; 107:199–205. www.ncbi.nlm.nih.gov
  3. Kopelman MD. Disorders of memory. Brain 2002; 125: 2152–2190. academic.oup.com
  4. Nakada T, Kwee IL, Fujii Y et al. High-field, T2 reversed MRI of the hippocampus in transient global amnesia.Neurology. 2005; 64: 1170–1174. pdfs.semanticscholar.org
  5. Vitali P, Migliaccio R, Agosta F, et al. Neuroimaging in dementia. Semin Neurol. 2008; 28: 467-483. PubMed
  6. Chertkow H, Bergman H, Schipper HM, Gauthier S, Bouchard R, Fontaine S, et al. Assessment of suspected dementia. Can J Neurol Sci 2001; 28(suppl 1): S28-41. www.cambridge.org
  7. Holsinger T, Deveau J, Boustani M, et al. Does this patient have dementia? JAMA. 2007;297:2391-2404. PubMed

Autor*innen

  • Thomas M. Heim, Dr. med., Wissenschaftsjournalist, Freiburg
F04; F05; F06; F07; F440; R411; R412; R413
Zespół amnestyczny wsteczny Następczy Gradient czasowy Przemijająca amnezja całkowita TGA
Amnezja
document-symptom document-nav document-tools document-theme
Izolowana, ciężka postać zaburzeń pamięci, w których kodowanie (odbiór) i konsolidacja (przechowywanie) informacji są zaburzone. Inne funkcje poznawcze są zwykle w dużym stopniu zachowane.
Neurologia
Amnezja
/link/bbd952793c5c4089b029b8cff8e97652.aspx
/link/bbd952793c5c4089b029b8cff8e97652.aspx
amnezja
SiteProfessional
Amnezja
K.Reinhardt@gesinform.de
Ksilje.Reinhardt@gesinformlango@nhi.deno (patched by linkmapper)
pl
pl
pl