Definicja: Zbiorcze określenie objawów psychicznych i poznawczych oraz zaburzeń zachowania spowodowanych organicznymi zmianami w mózgu w wyniku choroby narządu lub urazu.
Częstość występowania: Ogólny współczynnik chorobowości zespołu psychoorganicznego jest nieznana. Otępienie jest jedną z najczęstszych chorób u osób powyżej 65. roku życia. U hospitalizowanych pacjentów z zaburzeniami organicznymi majaczenie występuje w 15–30% przypadków.
Objawy: W zależności od zajętego obszaru mózgu, organiczne zaburzenia mogą zasadniczo powodować wszystkie formy objawów poznawczych i psychologicznych. Zaburzenia pamięci i uwagi, splątanie, pobudzenie, lęk, agresywność, nastrój depresyjny, omamy, objawy urojeniowe lub zmiany osobowości mogą występować w różnych konstelacjach i stopniach.
Diagnostyka: Wywiad lekarski z pacjentem i innymi osobami oraz badanie przedmiotowe, któremu mogą towarzyszyć testy psychologiczne, zwykle prowadzą do prawidłowego rozpoznania zespołu. W celu diagnostyki organicznej choroby podstawowej mogą być wymagane badania laboratoryjne krwi i płynu mózgowo-rdzeniowego, obrazowanie czaszki i inne badania uzupełniające.
Leczenie: Przy ukierunkowaniu głównie na przyczynę środki niefarmakologiczne mają inną wagę niż środki farmakologiczne, w zależności od choroby podstawowej. Ból lub objawy psychiczne mogą wymagać dodatkowego leczenia objawowego. W przypadku leczenia farmakologicznego należy wziąć pod uwagę ograniczenia i przeciwwskazania swoiste dla danej choroby.
informacje ogólne
Definicja
Zespół psychoorganiczny (pOS) — również organiczny zespół mózgowy, organiczne zaburzenie psychiczne lub zaburzenie neurokognitywne — jest czysto kliniczną, nieostrą i dlatego coraz mniej powszechną konceptualizacją bardzo heterogenicznych konstelacji objawów psychicznych i poznawczych, a także nieprawidłowości behawioralnych spowodowanych zmianami w mózgu.
przez wpływy egzogenne — takie jak uraz mózgu — albo przez pierwotne procesy neurodegeneracyjne lub inne patologiczne procesy narządowe
Stan ten może
Wystąpić ostro w związku z chorobą lub urazem, często ma charakter polisymptomatyczny i zmienny.
Rozwijać się stopniowo — na przykład jako część otępienia — przy czym objawy charakteryzują się bardziej utratą funkcji poznawczych.
Najczęstsze pOS, z których każdy charakteryzuje się różnymi konstelacjami objawów i które mogą w pewnym stopniu nakładać się na siebie:
Majaczenie: wcześniej sklasyfikowane jako forma ostrego pOS. Wcześniej majaczenie klasyfikowano jako postać ostrego pOS, obecnie raczej powinno być postrzegane jako pojęcie nadrzędne.
amnezja trwająca krócej niż 48 godzin. m.in. w przypadku napadów padaczkowych, migreny lub krótkotrwałej poalkoholowej utraty przytomności
Amnezja trwająca dłużej niż 48 godzin może być również spowodowana innymi patologiami narządowymi, takimi jak uraz czaszkowo-mózgowy, udar obejmujący obszar hipokampa lub opryszczkowezapalenie mózgu.
Inne postacie pOS w zależności od objawów psychicznych:
Majaczenie: od 15 do 30% hospitalizowanych pacjentów z zaburzeniami somatycznymi
zaburzenia depresyjne osoby z zaburzeniami depresyjnymi często cierpią na współistniejące choroby somatyczne1.
Nie jest jasne, jak wysoki jest odsetek depresji związanych ze zmianami organicznymi w mózgu i jak bardzo depresja zwiększa ryzyko wystąpienia zaburzeń poszczególnych narządów, na przykład poprzez brak dbałości o siebie, brak ruchu, zachowania nałogowe i niekorzystną dietę.
Informacje na temat etiologii i patofizjologii poszczególnych zaburzeń mózgu można znaleźć w odpowiednich artykułach. Ponieważ termin pOS jest niejasno zdefiniowany i odnosi się do różnych zaburzeń mózgu, można tu poczynić jedynie ogólne stwierdzenia.
W większości zespołów psychoorganicznych spowodowanych uszkodzeniem mózgu można zidentyfikować oznaki zaburzeń mózgu. Bardzo często jednak wydaje się, że współdziała kilka czynników organicznych i psychospołecznych.
Praktycznie nie istnieje zespół psychopatologiczny lub wyraźna nieprawidłowość osobowości, która nie może być również wynikiem schorzenia ogólnoustrojowego lub organicznego zaburzenia mózgu.
Ostre organiczne zaburzenia mózgowe są zwykle wynikiem urazu lub ciężkich, ostrych chorób, które bezpośrednio lub pośrednio upośledzają czynności mózgu, np.:
Dalsze czynniki ryzyka można znaleźć w artykułach dotyczących poszczególnych zaburzeń wymienionych w poprzedniej sekcji.
ICD-10
F00.0* Otępienie w chorobie Alzheimera o wczesnym początku (G30.0+)
F01 Otępienie naczyniowe
F02 Otępienie w przebiegu innych chorób sklasyfikowanych gdzie indziej
F03 Otępienie nieokreślone wraz z: otępieniem przedstarczym: otępieniem BNO Psychoza BNO Pierwotnie zwyradniające otępienie BNO Otępienie starcze: otępienie: typu depresyjnego lub paranoidalnego BNO Psychoza BNO Nie obejmuje: starość BNO (R54)
F04 Organiczny zespół amnestyczny niespowodowany przez alkohol ani inne substancje psychoaktywne
F05 Majaczenie niespowodowane przez alkohol ani inne substancje psychoaktywne
F06 Inne zaburzenia psychiczne spowodowane uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu i chorobą somatyczną
F07 Zaburzenia osobowości i zachowania spowodowane chorobą, uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu
F07.0 Organiczne zaburzenia osobowości
F07.1 Zespół po zapaleniu mózgu
F07.2 Zespół po wstrząśnieniu mózgu
F07.8 Inne organiczne zaburzenia osobowości i zachowania spowodowane chorobą, uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu
F07.9 Nieokreślone organiczne zaburzenia osobowości i zachowania spowodowane chorobą, uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu
F09 Nieokreślone zaburzenia psychiczne organiczne lub objawowe
diagnostyka
informacje ogólne
Rozpoznanie mózgowego zaburzenia psychoorganicznego dla jednych może oznaczać ulgę, u innych może wywołać poważny kryzys i być postrzegane jako atak na ich tożsamość.
Diagnostyka otępienia w rozumieniu wykrywania przypadku może być prowadzona tylko po poinformowaniu pacjenta i za jego zgodą.
Należy poinformować pacjenta o możliwych zaletach i wadach rozpoznania.
Należy uszanować prawo pacjenta do niewiedzy.
Więcej szczegółów na temat diagnostyki można znaleźć w poniższych artykułach:
jak również w innych artykułach na temat wyżej wymienionych chorób potencjalnie związanych z pOS
Kryteria diagnostyczne
Nie ma ogólnie uznanych kryteriów dla pOS. Poniższe informacje są istotne dla wstępnej orientacyjnej klasyfikacji rozpoznania,:
Objawy psychiczne i poznawcze lub zaburzenia zachowania, które mają określony lub bardzo prawdopodobny związek przyczynowy z wpływem czynników organicznych na mózg.
Podejrzewa się taki związek, jeśli objawy występują w bliskim sąsiedztwie zaburzenia organicznego, które może potencjalnie powodować uszkodzenie mózgu z odpowiednimi objawami (więcej informacji można znaleźć w sekcji Etiologia i patogeneza).
rozpoznaniach różnicowych
Zaburzenia psychiczne bez znanej przyczyny organicznej,
Objawy wywołane przez substancje psychoaktywne, np. :,
W przypadku sytuacji niejasnej klinicznie, nietypowych objawów, u młodych pacjentów, w razie szybkiej progresji choroby lub odpowiedniego podejrzenia klinicznego wymagane są badania dodatkowe, np. +np.:
Pacjenci, u których podejrzewa się pOS, powinni zostać poddani badaniu psychiatrycznemu.
W przypadku znanych zaburzeń przewlekłych skierowanie do specjalisty może być konieczne, jeśli obraz kliniczny ulegnie pogorszeniu.
Wskazania do skierowania do szpitala
Objawy psychiczne i zaburzenia zachowania mogą wymagać przyjęcia do szpitala psychiatrycznego lub innej specjalnie przystosowanej placówki, w której zagwarantowany jest niezbędny nadzór.
Majaczenie praktycznie zawsze wymaga monitorowania i leczenia szpitalnego.
Zalecenia dla pacjentek
W przypadku większości przewlekłych pOS aktywne zaangażowanie chorych we wzmacnianie funkcji motorycznych, sensorycznych, poznawczych i społeczno-komunikacyjnych ma kluczowe znaczenie dla powodzenia leczenia.
Leczenie farmakologiczne
Swoiste dla choroby; więcej szczegółów można znaleźć w poniższych artykułach:
Chociaż leki psychotropowe zasadniczo można stosować ze wskazaniami objawowymi, niektóre grupy substancji są przeciwwskazane lub odpowiednie tylko w ograniczonym zakresie, w zależności od choroby, np. +np.:
trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne nie w przypadku otępienia ze względu na antycholinergiczne reakcje niepożądane
Wiele neuroleptyków i leków przeciwdepresyjnych obniża próg drgawkowy.
Jeśli to możliwe, należy unikać stosowania leków uspokajających u osób starszych ze względu na wzrost deficytów poznawczych i zwiększone ryzyko upadku.
Benzodiazepiny są odpowiednie tylko w bardzo ograniczonym zakresie dla pacjentów uzależnionych lub ze zwiększonym ryzykiem uzależnienia.
Inne formy leczenia
W przypadku wielu pOS — w zależności od choroby podstawowej i jej przebiegu — interwencje niefarmakologiczne mają decydujące znaczenie dla powodzenia leczenia lub nawet zajmują centralne miejsce, np.
trening funkcji poznawczych (więcej informacji można znaleźć w artykule Zaburzenia pamięci)
ergoterapię
muzykoterapię
inne metody sensoryczne, np. aromaterapia, metody wielozmysłowe
porady i wsparcie dla krewnych i opiekunów
Profilaktyka
Różni się w zależności od choroby.
Przebieg, powikłania i rokowanie
przebieg
Ostra postać pOS zwykle ustępuje po kilku dniach/tygodniach, a dalszy przebieg zależy od rozwoju choroby podstawowej.
W przypadku przewlekłej postaci pOS upośledzenie funkcji poznawczych często powoli narasta, jeśli nie można leczyć choroby podstawowej. Raczej ostre objawy często zaostrzają się tymczasowo w przebiegu choroby.
Powikłania i rokowanie
Różni się w zależności od choroby.
Dalsze postępowanie
Zależy od choroby podstawowej.
Np. pacjenci z majaczeniem zazwyczaj wymagają ciągłego monitorowania w warunkach stacjonarnych.
Pacjenci z otępieniem Alzheimera powinni poddawać się badaniom kontrolnym co około 4–6 miesięcy. Więcej szczegółów można znaleźć w artykule Ocena otępienia.
informacje dla pacjentów
Rozmowy z pacjentami i krewnymi
Wyjaśnienie i wsparcie emocjonalne
Włączenie bliskich pacjenta w planowanie działań diagnostycznych i terapeutycznych
Informacja o rokowaniu, o ile pacjent wyraża na to swoją zgodę.
Zaproponowanie kontaktu z grupami wsparcia dla pacjentów i ich krewnych
Informacje na temat zdolności do prowadzenia pojazdów
Praktyczne wskazówki i porady w przypadku deficytów poznawczych
Poniższe informacje są szczególnie ważne dla osób cierpiących na otępienie:
Utrzymywanie porządku: ważne rzeczy powinny być trzymane zawsze w jednym, stałym miejscu, dzięki czemu pacjent będzie bardziej zorientowany.
Zapewnienie dobrego oświetlenia. lampka nocna ułatwia znalezienie toalety i powrót do łóżka.
Prowadzenie dzienniczka
Ułożenie dziennego planu zajęć
Łatwe do odczytania zegarki
Przejrzyste kalendarze
Notatnik obok telefonu
Usunięcie wszystkiego, co może wprowadzać zamieszanie
Tworzenie prostych list rzeczy do zrobienia
Pisemne instrukcje dotyczące prostych środków bezpieczeństwa
Karteczki z informacją, gdzie znajdują się najczęściej używane przedmioty
Nie należy usuwać mebli i obrazów, do których pacjent jest przyzwyczajony
Zapewnienie systematyczności i rutyny
Regularne odwiedzanie dobrze znanych miejsc i osób, np. w ogrodzie, kościele, spotkania na grę w karty
Rodzinne spożywanie posiłków, wsparcie słowne i pozytywne wzmocnienia mogą poprawić zachowania żywieniowe.
Odpowiednio zorganizowana aktywizacja społeczna w ciągu dnia może prowadzić do unormowania rytmu dobowego.
Elektroniczne środki wspomagające pamięć
obecnie łatwo dostępne, np. aplikacje na smartfona
Jako środki pomocy kompensacyjnej mogą ułatwić codzienne życie i sprzyjać udziałowi w życiu społecznym.
U osób z zaburzeniami pamięci wymagają wprowadzenia i wskazówek, np. w kontekście terapii zajęciowej lub socjoterapii.
Należy zapewnić bezpieczeństwo i ochronę danych!
Quellen
Literatur
Bica T, Castelló R, Toussaint LL, Montesó-Curto P. Depression as a Risk Factor of Organic Diseases: An International Integrative Review. J Nurs Scholarsh 2017; 49: 389-99. PMID: 28692781. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Autor*innen
Thomas M. Heim, Dr. med., Wissenschaftsjournalist, Freiburg
Definicja: Zbiorcze określenie objawów psychicznych i poznawczych oraz zaburzeń zachowania spowodowanych organicznymi zmianami w mózgu w wyniku choroby narządu lub urazu.
Psychiatria
Zespół psychoorganiczny
/link/082adace4617466685468d77ebd0494d.aspx
/link/082adace4617466685468d77ebd0494d.aspx
zespol-psychoorganiczny
SiteDisease
Zespół psychoorganiczny
K.Reinhardt@gesinform.de
Ksilje.Reinhardt@gesinformlango@nhi.deno (patched by linkmapper)