WZmiany ciągumasy życiaciała zachodzą fizjologiczne zmianyw ciągu masycałego ciałażycia.
Zazwyczaj masa ciała wzrasta stopniowo od wczesnej dorosłości do 5.–6. dekady życia.
przy tym od około trzeciej dekady życia ma miejsce spadek masy mięśniowej i wzrost procentowej zawartości tkanki tłuszczowej w organizmie
Od około 70. roku życia masa ciała spada o około 0,1–0,2 kg/ na rok.
UtrataUogólnione zaburzenia w obrębie mięśni szkieletowych w starszym wieku (sarkopenia) jest ważnym czynnikiem, który może prowadzić do ich osłabienia.
Nadmierna utrata masy ciała nie jest normalnymfizjologicznym zjawiskiem, które towarzyszy procesowi starzenia się.57.
Patofizjologia
Niezamierzona utrata masy ciała opiera się na trzech mechanizmach przyczynowych:
zwiększone zużycie energii
zmniejszona podaż składników odżywczych z utratą apetytu lub bez niej
m.in. za pośrednictwem peptydów, takich jak leptyna, cholecystokinina i grelina
Kacheksja nowotworowaUdział zasadniczo za pośrednictwemm.in. cytokin prozapalnych (np. TNF-alfa) zw kacheksjiróżnyminowotworowej efektamijest przyczyną32:
zmniejszeniezmniejszenia apetytu
redukcjaredukcji tkanki mięśniowej i tłuszczowej
zwiększonekszonego zużycie energii
Również w przypadku chorób przewlekłych chorób narządów (np. kacheksja w niewydolności serca), cytokinykluczowy prozapalnejest wpływ cytokin prozapalnych (IL-1, IL-6, TNF-alfa) z zaburzeniemna zaburzenia równowagi kataboliczno-anabolicznej są uważane za kluczowe.1.
DalszaRozszerzenie diagnostykadiagnostyki zgodnie zez swoistymipodejrzewanymi wskazaniamirozpoznaniami w wywiadziena lekarskimpodstawie wywiadu lekarskiego (np. współistniejące objawy) lub w celu dalszego wyjaśnienia nieprawidłowychowości wyników badańprzeprowadzonych zawcześniej pomocąbadaniach:
W przypadku niejasnej utraty masy ciała i prawidłowych wyników podstawowej diagnostyki, zaleca się obserwację przez okres 3–6 miesięcy.41,83-5.
Oczekiwanie obserwacyjne jest korzystniejsze niż nieukierunkowana, inwazyjna diagnostyka.98.
W przypadku nieprawidłowych wyników, które wskazują na przyczynę organiczną, wskazane jest skierowanie do dalszegoodpowiedniego wyjaśnieniaspecjalisty w celu dalszej diagnostyki.64.
Pomimo szczegółowej diagnostyki i obserwacji, przyczyna niezamierzonej utraty masy ciała pozostaje niewyjaśniona w 5–36% przypadków.1,3-4,7.
DziałaniaPostępowanie
DziałaniaPostępowanie leczniczeterapeutyczne zależąy od przyczyny, jeśli jestzostała znanaona ustalona.
W przypadku nieznanej przyczyny, zalecana jest kontrola masy ciała przez okres 3–6 miesięcy.1,3-4 .
Jeśli masa ciała nadal spada z nieznanych przyczyn, należy przeprowadzić dalszą diagnostykę.
W przypadku wieloczynnikowej utraty masy ciała, wskazane może być leczenie interdyscyplinarne (dentystastomatolog, dietetyk, fizjoterapeuta, terapeuta zajęciowy, logopeda, pracownik socjalny, ambulatoryjna opieka pielęgniarska), w razie potrzeby z udziałem krewnych.710.
Wczesne leczenie niedożywienia ma pozytywny wpływ na śmiertelność, zachorowalność, a także tolerancję terapii i wskaźniki powikłań leczenia.
ŚrodkiPostępowanie niefarmakologiczne
UZalecane u starszych pacjentów z niezamierzoną utratą masy ciała zaleca się środki niefarmakologiczne.43.
Dostosowanie nawyków żywieniowych
częstsze i mniejsze posiłki
zmiana/poprawa smaku lub konsystencji posiłków
zminimalizowanie ograniczeń dietetycznych
jedzenie w towarzystwie lub ze wsparciem
Aktywność fizyczna
Regularna aktywność fizyczna lub fizjoterapia może zwiększyć apetyt u pacjentów w podeszłym wieku i zapobiec utracie masy mięśniowej (sarkopenii).6-74,10.
Konsultacje dietetyczne
W przypadku wielu chorób, np. cukrzycy lub chorób nowotworowych istnieją specjalnie dostosowane konsultacje dietetyczne.
Niska masa ciała jest jednym z najważniejszych czynników ryzyka niepożądanych działań leków u pacjentów w podeszłym wieku.
UtrataW przypadku stwierdzenia utraty masy ciała, należy jestrozważyć ryzykiem,modyfikację jeślidawek lekiprzyjmowanych są przyjmowane nadal bez zmianleków — szczególnie w przypadku wielolekowości.
ŚrodkiPostępowanie farmakologiczne
Leczenie farmakologiczne ma drugorzędne znaczenie, jeśli przyczyna jest nieznana.
Suplementy żywieniowe
Niewystarczające dane na temat skuteczności, zwłaszcza efekt długoterminowy jest niejasny.
SuplementacjaIsnieją doniesienia, że suplementacja wysokobiałkowa była w stanie zmniejszyć śmiertelność u pacjentów w podeszłym wieku niezależnie od utraty masy ciała.710.
przyjmować między posiłkami w celu utrzymania apetytu6-74,10
Perera LAM, Chopra A, Shaw AL. Approach to Patients with Unintentional Weight Loss. Med Clin North Am. 2021;105(1):175-186. doi:10.1016/j.mcna.2020.08.019 https://doi.org/
Wong CJ. Evaluation of unintentional weight loss. BMJ Best practice. Last updated: 21 Jun 2022 (abgerufen am 10.1016/j02.mcna2023).2020bestpractice.08bmj.019"com
McMinn href="httpsJ, Steel C, Bowman A. Investigation and management of unintentional weight loss in older adults. BMJ. 2011;342://doid1732. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Gaddey HL, Holder KK. Unintentional Weight Loss in Older Adults. Am Fam Physician. 2021;104(1):34-40. www.aafp.org/10
Lankisch PG, Gerzmann M, Gerzmann JF, et al.1016/j Unintentional weight loss: diagnosis and prognosis.mcna J Intern Med.2020 2001;249(1):41–46.08www.019" target="_blank">doincbi.orgnlm.nih.gov
Wallace JI, Schwartz RS. Epidemiology of weight loss in humans with special reference to wasting in the elderly. Int J Cardiol. 2002;85(1):15–21. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12163206"
Alibhai href="httpsSM, et al. An approach to the management of unintentional weight loss in elderly people. CMAJ. 2005;172(6)://www773–780.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12163206"target="_blank">www.ncbi.nlm.nih.gov
Niezamierzona utrata masy ciała to niezamierzony spadek masy ciała o ≥5% w ciągu 6–12 miesięcy.1-5 KacheksjaKacheksja1,4
wyraźna utrata masy ciała z rozpadem tkanki mięśniowej i tłuszczowej w kontekście przebiegu chorób przewlekłych (np. kacheksja nowotworowa)
Zobacz również artykuł Kacheksja i odwodnienie w opiece paliatywnej.